جراحی مفاصل

توانبخشی بعد از جراحی مفاصل مختلف (Rehabilitation after joints surgical)

مشکلات مفصل تحمل وزن از قبیل مفاصل زانو، ران و کمر یکی از علل اصلی فقر حرکتی و از اینرو گسترش چاقی و مشکلات وابسته به آن هستند. در حالی که اکثر بیماران پس از جراحی، بهبودهایی را در درد تجربه می کنند، نقص در عملکرد فعالیت های روزمره و قدرت هنوز هم معمولاً یکسال پس از جراحی برای اکثر بیماران باقی می ماند. علاوه بر این، برخی از بیماران دارای نقص در کنترل تعادل و حرکت هستند که منجر به خطر بیشتر افتادن می شود.

اگرچه فعالیت ها و برنامه های ورزشی “پیش توانبخشی” (خدمات توانبخشی ارائه شده قبل از جراحی) نیز در بسیاری از کشورهای جهان به طور فزاینده ای برای به حداکثر رساندن وضعیت عملکردی بیماران قبل از جراحی در نظر گرفته می شود تا نتایج پس از عمل را بهبود بخشد، اما متاسفانه این وضعیت در کشور ما نادیده گرفته می شود و توانبخشی مفاصل اساسا به بعد از جراحی ها موکول می شود. این در حالی است توانبخشی قبل از جراحی موجب دستیابی به نتایج بهتر خواهد شد و این مقوله بهتر است فرهنگ سازی و نهادینه شود.

 علیرغم موارد فوق، در حال حاضر عموماً توانبخشی بدنی و ورزشی به بیماران با هدف بهینه سازی نتایج بعد از عمل، از جمله افزایش قدرت، عملکرد بدنی، کاهش درد و بازگشت به حالت عادی ارائه می شود. بنابراین، بازیابی قدرت و تحرک مفصل، تقویت عضلات نگه دارنده بدن، رفع سفتی مفاصل و عضلات، بهبود تعادل، بازیابی راه رفتن عادی، بازگشت به حرکت و فعالیت های عادی زندگی روزمره می تواند به فرد کمک کند تا در روزهای اولیه توانبخشی انگیزه خود را حفظ کند، زیرا به شرایط جدید مفصلی خود عادت کند و درد پس از جراحی را تحمل کند.

فرد باید بخوبی آگاه باشد که بلافاصله پس از جراحی باید دامنه حرکتی مفصل جدید خود را بازیابی کند. با این حال، اگر حرکت انجام نشود، بافت اسکار ایجاد می‌شود که حرکت را محدود کرده و عضلات شما ضعیف می‌شوند. از اینرو، حرکت دادن مفصل پس از جراحی علاوه بر جلوگیری از آتروفی عضلانی، جلوگیری از تشکیل بافت اسکار، شروع جریان خون و جلوگیری از لخته شدن خون و در نهایت افزایش سرعت بهبودی مهم است. برخی از بیماران در مورد شروع فوری درمان دچار استرس می شوند، با این حال، مهم است که روند بهبودی را در اسرع وقت شروع کنید تا از نتیجه خوب اطمینان حاصل شود. بنابراین، عملکرد مفصل بعد از جراحی به تقویت عضلات اطراف بستگی دارد.

برنامه توانبخشی ممکن است از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشد. در ابتدا ممکن است چند تمرین ملایم دامنه حرکتی و تقویتی فرا گرفته شود و می توان در رختخواب یا در حالی که روی صندلی نشسته اید انجام داد. با این وجود، بعد از ترخیص نیز باید تمرینات ورزشی را زیر نظر متخصصان علوم ورزشی و با بهره گیری از تمرینات پیشرونده برای بهبود قدرت، دامنه حرکت، راه رفتن و تعادل ادامه یابد. نکته مهم اینکه، خدمات توانبخشی ارائه شده می تواند در زمان های مختلف (یعنی قبل یا بعد از عمل جراحی) و در شرایط مختلف انجام شود.

علاوه بر موارد مذکور، توانبخشی معمولاً برای افراد، بسته به شرایط خاص آنها و پاسخ آنها به جراحی و توانبخشی شخصی سازی می شود. این عوامل مختلف احتمالاً عوامل تعیین‌کننده مهم در اثربخشی برنامه‌های توانبخشی برای بهبود قدرت و تحرک، کاهش درد و بازگرداندن بیمار و دستیابی به بهترین عملکرد به شمار می روند. با این وجود، همه آنها مستلزم هزینه و استفاده از منابع مربوط به ویژگی های برنامه توانبخشی، پرسنل درگیر و مکان خدمات هستند. بطور کلی با توجه به نکات فوق، چهار ملاحظه ذیل را در تصمیم گیری در مورد برنامه توانبخشی مورد توجه قرار داد:

1) زمان: توانبخشی می تواند قبل از عمل جراحی (“پیش آماده سازی”) یا بعد از جراحی رخ دهد

2) نوع: توانبخشی ممکن است شامل انواع یا روش های مختلفی باشد (مانند تمرین قدرتی، استقامتی، تعادلی، انعطاف پذیری و …) که به تنهایی یا به صورت ترکیبی انجام می شود.

3) تنظیم: توانبخشی ممکن است در شرایط مختلف (به عنوان مثال، بستری حاد، مراکز پرستاری تحت نظارت، و یا در منزل) رخ دهد.

4) هزینه و استفاده از منابع: هر یک از جنبه های برنامه توانبخشی هزینه های مربوط به خود را دارد (به عنوان مثال، به دلیل پرسنل متخصص، تجهیزات و …)